Thay đổi câu hỏi thay đổi cuộc đời
Một trong những bài học đầu tiên mà các tay đua được dạy là: Khi đi vòng theo các khúc cua với tốc độ 322km/ giờ, các tay đua không được tập trung vào bức tường mà phải tập trung vào đường đua. Nếu chỉ chú ý đến bức tường, họ sẽ đâm vào nó. Còn nếu tập trung vào con đường, người lái sẽ đi theo đường đua. Vì vậy, hãy tập trung vào nơi bạn muốn đến, thay vì chú ý vào điều bạn muốn thành.
Những thành tựu vĩ đại bắt nguồn từ những câu hỏi vĩ đại. Hãy hỏi mọi thứ !
Những câu hỏi mới có thể thay đổi hoàn toàn quan điểm của chúng ta, mở ra những cánh nhìn nhận vấn đề hoàn toàn mới. Các câu hỏi thậm chí thay đổi cả tiến trình lịch sử.
Ví dụ: Thủa xưa, một vấn đề thường ám ảnh những cộng động dân du cư là: Làm thế nào để tìm được nguồn nước ?
Rồi, giờ hãy xem nếu ta đổi câu hỏi đó thành: Làm thế nào để mang nước đến chỗ chúng ta ?
Câu hỏi mới này đã khởi đầu sự chuyển đổi mô hình sống quan trọng nhất trong lịch sử nhân loại, nó dẫn đến sự ra đời của ngành nông nghiệp, phát minh ra hệ thống tưới tiêu, dự trữ nước, đào giếng, trồng trọt và dần dần hình thành các thành phố.
Đặt ra những câu hỏi tìm hiểu: Tập trung vào các giải pháp, quan hệ đôi bên cùng có lợi.
Thay vì những câu hỏi chỉ trích: Đổ lỗi, quan hệ một mất – một còn.
Chấp nhận tính hay chỉ trích nhưng từng giây từng phút không ngừng tự rèn luyện để tư duy theo hướng tìm hiểu.
Hoặc bạn kiểm soát tính ưa chỉ trích hoặc tính ưa chỉ trích điều khiển bạn.
Tôi có thể nghĩ khác về tình huống này không: Thay đổi câu hỏi, kết quả sẽ thay đổi.
Khi có một chuyện gì đó xảy ra, cho dù đó là chuyện tốt hay xấu, chúng ta đều đặt câu hỏi, nhưng không nhận thức được tác động của nó. Và đặc biệt nếu chúng ta có thói quen hay chỉ trích, các câu hỏi của chúng ta có xu hướng thiên về chỉ trích. Nếu chúng ta có tinh thần tìm hiểu nhiều hơn, các câu hỏi sẽ nghiêng theo hướng đó.
Khi chúng ta tư duy theo kiểu chỉ trích, cho dù trong gia đình hay ở nơi làm việc, mọi thứ dường như đều là những trở ngại. Mỗi lần như vậy, cần quay lại những câu hỏi chuyển hướng: Mình đang chỉ trích đấy à ? Nó có dẫn mình tới mục đích mà mình thực sự muốn không ? Nếu không thì mình muốn thế nào ? Hãy ngừng lại, hít một hơi, đặt bản thân mình vào đường chuyển, và bạn có thể nhanh chóng chuyển sang Con đường của những câu hỏi tìm hiểu ?
| Tư duy | |
| Người tìm hiểu | Người chỉ trích |
| Chấp nhận bản thân và người khác | Chỉ trích bản thân, người khác |
| Đáp ứng | Phản ứng |
| Nhận trách nhiệm | Đổ lỗi |
| Coi trọng sự không biết | Biết tuốt |
| Linh hoạt và dễ thích nghi | Cứng nhắc và không linh hoạt |
| Cách nghĩ “dung hòa” | Cách nghĩ “loại trừ” |
| Thích tìm hiểu | Lên mặt dạy đời |
| Xem xét quan điểm của người khác | Chỉ xét đến quan điểm của mình |
| Nghi nghờ mọi giả định | Bảo vệ các giả định của mình |
| Đưa ra vô số phương án giải quyết vấn đề | Đưa ra rất ít phương án giải quyết vấn đề |
| Tâm trạng chủ đạo: tò mò | Tâm trạng chủ đạo: phòng thủ |
| Quan hệ “ đôi bên cùng có lợi ” | Quan hệ kiểu “ một mất, một còn ” |
| Đối thoại | Tranh cãi |
| Cảm thấy gắn bó với người khác | Cảm thấy tách biệt với người khác |
| Đánh giá cao sự khác biệt | Sợ sự khác biệt |
| Coi sự phản hồi là quý giá | Coi sự phản hồi là sự chối bỏ |
| Nghe để tìm hiểu:
– Sự tương đồng – Sự thật – Sự thấu hiểu |
Nghe để tìm kiếm:
– Sự khác biệt – Sai/ đúng – Đồng ý/ không đồng ý |
| Giải quyết và sáng tạo | Tấn công và phòng thủ |
| Tất cả chúng ta đều có cả hai lối tư duy trên và chúng ta có quyền lựa chọn suy nghĩ bằng lối tư duy nào trong bất kỳ thời điểm nào. | |
Sau khi đương đầu với những trở ngại khắc nghiệt nhất, chúng ta sẽ tìm thấy nguồn sức mạnh và khả năng lớn lao nhất, nhưng đôi khi chúng ta phải đào sâu để tìm được chúng “ Kho báu của bạn nằm ở chính nơi bạn bị vấp ” – Campbell.
Tò mò là con đường nhanh nhất để trở thành người có tư duy tìm hiểu. Đó là nhiên liệu tốt nhất cho sự thay đổi và tiến bộ.
Khi tôi nhận ra mình không còn phải là người luôn đưa ra các giải pháp, mọi thứ trở nên dễ dàng hơn. Mọi người chia sẻ ý kiến, đưa ra nhiều câu hỏi và thực sự lắng nghe nhau.
Dưới đây là danh sách các câu hỏi:
- Mình muốn gì ?
- Mình lựa chọn gì ?
- Mình đang đưa ra giả định gì ?
- Mình chịu trách nhiệm về việc gì ?
- Mình có thể nghĩ khác đi về việc này như thế nào ?
- Người khác nghĩ gì, muốn gì và cảm thấy như thế nào?
- Mình đã bỏ lỡ hoặc bỏ qua điều gì ?
- Mình có thể học được gì:…từ con người này hoặc tình huống này ?…từ sai lầm hoặc thất bại này ?…từ thành công này?
- Nên hành động như thế nào cho hợp lý nhất ?
- Mình nên hỏi ( bản thân hoặc người khác ) câu hỏi gì ?
- Làm sao để biến tình huống này thành một tình huống đôi bên cùng có lợi ?
- Điều gì có thể xảy ra ?
Cất danh sách này ở một nơi bạn có thể dễ dàng lấy khi cần. Nếu bạn thường xuyên sử dụng những câu hỏi này, chúng sẽ trở thành một phần tự nhiên trong suy nghĩ của bạn. Chúng sẽ giúp bạn đạt được thành công và có cuộc sống mãn nguyện mỗi ngày !
